Sağlıklı Yaşam ve Tütün

SAĞLIKLI YAŞAM VE TÜTÜN KONTROLÜ

Tütün ve tütün ürünleri
Tütün bitkisinin yaprağından çeşitli tütün ürünleri üretilmektedir. Bu ürünler arasında bütün dünyada en yaygın olarak tüketilen ürün sigaradır. Bu nedenle çoğu zaman sigara ve tütün ürünü terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Sigara dışındaki tütün ürünlerinden bilinenler arasında puro, pipo, nargile, sarmalık kıyılmış tütün, çiğneme tütünü, enfiye tütünü gibi ürünler sayılabilir. Bunlar dışında daha çok Güney-Doğu Asya ülkelerinde kullanılan kretek, bidi, gutka gibi ürünlerle Kuzey Avrupa ülkelerinde kullanılan snus (çiğneme tütünü) adlı ürünler de vardır.

Son yıllarda ülkemizde ve diğer bazı ülkelerde nargile kullanımının artmakta olduğu gözlenmektedir. Nargile dumanı sudan geçirildiği için nargile kullanımının zararlı olmadığı şeklide görüşler de vardır. Bu görüşler doğru değildir. Nargile de bir çeşit tütün kullanımıdır ve nargile kullanımı da sigara kullanımı gibi zararlıdır. Üstelik nargile kullanımının tütün dışında da zararlı etkileri olabilir. Nargile şişesi, hortumu gibi yapılar çok kişi tarafından kullanıldığı için kişiden kişiye bulaşabilen enfeksiyon hastalıkları bakımından da risk söz konusu olabilir.Tütün bitkisinin yaprağından çeşitli tütün ürünleri üretilmektedir. Bu ürünler arasında bütün dünyada en yaygın olarak tüketilen ürün sigaradır. Bu nedenle çoğu zaman sigara ve tütün ürünü terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Sigara dışındaki tütün ürünlerinden bilinenler arasında puro, pipo, nargile, sarmalık kıyılmış tütün, çiğneme tütünü, enfiye tütünü gibi ürünler sayılabilir. Bunlar dışında daha çok Güney-Doğu Asya ülkelerinde kullanılan kretek, bidi, gutka gibi ürünlerle Kuzey Avrupa ülkelerinde kullanılan snus (çiğneme tütünü) adlı ürünler de vardır.   

Tütün kullanımının zararları

Sigara içmenin sağlık, sosyal, ekonomik, çevresel gibi çeşitli yönlerden zararlı etkileri söz konusudur:

1. Sağlık yönünden zararları: Sigara kullananlarda ciddi ve öldürücü sağlık sorunları bakımından risk fazladır. Başta akciğer kanseri olmak üzere çeşitli kanserler, ciddi kalp ve solunum hastalıkları sigara içenlerde içmeyenlere göre 15-20 kat daha fazla görülmektedir. Sigaranın kanser yapma gücü, geçmiş yıllarda sanayide kullanılmış olan ve bugün için kullanımı yasaklanmış olan asbest adlı maddenin kanser yapma gücünden 2 kat daha yüksektir. Kanser yapan asbestin kullanımdan kaldırılmış olmasına karşılık sigaranın halen yasal bir ürün olarak satışının yapılıyor olması da önemli bir çelişki olarak görülmelidir.

Sigara kullanımının zararlı etkileri yalnızca sigara içenlerle sınırlı değildir. Sigara dumanından pasif olarak etkilenen kişilerde de kanser, kalp ve solunum hastalıkları daha sık görülmektedir. Bu hastalıklar nedeniyle sigara içenlerde yaşam süresi 6-10 yıl kısalmakta, yaşam kalitesi de olumsuz yönde etkilenmektedir.

Şekil : Sigara içen ve içmeyen kişinin akciğeri

2. Ekonomik yönden zararları: Sigara kullanımı hem kişi ve aile ekonomisi hem de ülke ekonomisi açısından önemlidir. Paket fiyatı 10 TL olan sigaradan günde bir paket içen bir kişi sigara satın almak için ayda 300, yılda 3600 TL para harcamaktadır. Yirmi yıllık sigara tiryakisi bu süre boyunca sigara satın almak için 72 bin TL para harcamış olmaktadır. Bu para kişi ve aile ekonomisi açısından önemlidir. Öte yandan 20 yıl boyunca günde 1 paket sigara içen bir kişide akciğer kanserine yakalanma riski sigara içmeyen kişiye göre 20 kat daha fazladır. Yani bu kadar para harcamak suretiyle kanser veya kalp hastalığı satın alınmış olmaktadır. Ülke ekonomisi açısından değerlendirildiğinde sigara içenlerin sigara satın almak için yaptıkları harcamanın yıllık tutarı milyarlar düzeyindedir ve bu miktar ülke ekonomisi açısından da önemli bir miktar oluşturmaktadır.  Üstelik sigara satın almak için harcanan paranın vergiler dışında kalan bölümü yurt dışına, çok uluslu sigara şirketlerine ödenmektedir. Ekonomik yönden zarar konusuna sigaranın yol açtığı hastalıkların tanı ve tedavisi için yapılacak harcamalar da eklendiğinde ekonomik boyutun çok daha fazla olduğu ortaya çıkmaktadır.
3. Çevre yönünden zararları: Sigara kullanımı büyük illerimizde meydana gelen yangınların yarısının nedenidir. Yangınlar nedeniyle maddi kayıplar yaşanmasının yanında kimi zaman can kayıpları da olmaktadır. Ayrıca sigara izmaritlerinin yol açtığı çevre kirliliği de önemlidir. Her gün tonlarca sigara izmariti doğaya atılmaktadır. Sigara filtresi çeşitli kimyasal maddeler içerir ve bu maddeler uzun yıllar boyunca doğada bozunmadan kalır. Bu durum ciddi oranda çevre kirliliğine sebep olur. Öte yandan tütün bitkisinin tarımsal üretimi sırasında kullanılan pestisitlere bağlı su ve toprak kirliliği de söz konusu olmaktadır. Sigara kullanımı ve çevre kirliliği bakımından önemli bir konu da kapalı yerlerde sigara içilmesi sonucu oluşan iç ortam hava kalitesi sorunudur. Sigara içilen ortamda bulunan kişiler kendileri sigara içmiyor olsalar bile ortamdaki sigara dumanını soludukları için sigara dumanından “pasif” olarak etkilenmektedir. Kapalı yerlerde, evler ve otomobiller içinde sigara içilmesi ise iç ortam hava kalitesinin bozulmasına neden olur ve sigara dumanından pasif etkilenmeye yol açar. Bu nedenle bütün ülkelerde insanların toplu olarak bulundukları kamusal mekanlarda sigara içilmesini yasaklayan düzenlemeler yapılmıştır.
4. Sosyal yönden zararları: Sigara kullanan kişilerin elbisesi, saçları ve nefesinde istenmeyen, hoş olmayan koku olur. Sigara içilen evlerde de benzeri hoş olmayan bir koku vardır. Bu durum kişilerin ve ailelerin sosyal ilişkileri bakımından olumsuz etki yapar. Ayrıca, sağlık açısından zararlı olduğu kesin kanıtlarla ortaya konmuş olan bir ürünü zararlarını bilerek kullanıyor olmak, kişilerde suçlanma duygusu gelişmesine yol açabilir. Hatta sadece kendisine değil çevrede bulunan diğer kişilere de zarar veriyor olmak sigara içenler açısından rahatsız edici bir duygudur. Bu nedenle sigara içenler giderek toplumsal yaşamdan soyutlanma durumu ile karşı karşıya kalabilirler.

Kaynak: Hacettepe Üniversitesi (Sağlıklı Yaşam Rehberi )